Egeli akademisyenin Gökbilim ile ilgili projesi TÜBİTAK tarafınca desteklendi
Son senelerda Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’na (TÜBİTAK) en epeyce proje üreten ve projesi en hayli kabul bakılırsan üniversite olan Ege Üniversitesi (EÜ), yeni projelerle muvaffakiyetini sürdürmeye devam ediyor. EÜ Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Orkun Özdarcan’ın yürütücülüğünü yaptığı “Seçilmiş Küçük Kütleli Kepler Örten Çift Yıldızlarında Kütle – Yarıçap Uyumsuzluğu ve Kromosferik Aktivite ile Bağının İncelenmesi” başlıklı proje, TÜBİTAK “1002-A Süratli Dayanak Modülü Programı” kapsamında desteklenmeye uygun bulundu.
Başarılı akademisyen Doç. Dr. Orkun Özdarcan’ı tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemizde oluşturduğumuz bilim ve araştırma ekosisteminin olumlu yansımalarını almayı sürdürüyoruz. Değerli akademisyenlerimizin ürettiği projelerle, hem ulusal tıpkı vakitte memleketler arası arenada ismimizi duyurmaya devam ediyoruz. Bilhassa araştırma projelerimizle TÜBİTAK nezdindeki başarımızı her geçen gün katlayarak artırıyoruz. Ege Üniversitesi olarak, en epey proje üreten ve projesi TÜBİTAK tarafınca en epey kabul edilen üniversiteler içinde dorukta yer alıyoruz. Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Kısmı öğretim üyemiz Doç. Dr. Orkun Özdarcan’ın projesi TÜBİTAK ‘1002-A Süratli Dayanak Modülü Programı’ kapsamında desteklenmeye hak kazandı. Doç. Dr. Özdarcan’ı ve grubunu tebrik ediyor, muvaffakiyetlerinin devamını diliyorum” diye konuştu.
“Güneşi referans alarak oluşturduğumuz modeli öteki yıldızlara uyguluyoruz”
Proje hakkında bilgiler veren Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Orkun Özdarcan, “Bizler, Güneşten küçük olan yıldızları inceliyoruz. Yıldızları gözlemleyebiliyor, boyutlarını ve içerdikleri unsurları ölçebiliyoruz. Fakat bunları kuramsal modellerle de karşılaştırmamız gerekiyor. Güneş, bize model olarak en uygun yol gösteren kaynak. Zira en yakınımızdaki, kütlesi, gücü ve boyutu üzere ögeleri en uygun ölçebildiğimiz yıldız. Sorunlarda, referans yıldızımız Güneş’in kuramsal modelleri göz önüne alıyor ve bu modeller öbür yıldızlara da uyguluyoruz. Lakin, Güneş’e göre daha küçük yıldızlardan oluşan kimi yıldız sistemlerinde, yıldızların boyutlarının, Güneş’in rehber olarak alındığı modellerin öngördüğünden daha büyük olduğu ortaya çıkıyor. Örneğin, modelde ‘Güneşin yarı boyutuna sahiptir’ öngörüsü yapılırken, aslında yarısından daha büyük bir boyutta olduğunu görüyoruz. Bu farklılık, ölçüm kusur sonlarımızın üzerine çıktığından, bilimsel olarak araştırılması gereken rahatsız edici bir fark oluyor. Bu sorun üzerine yapılan araştırmalar uzun vakittir devam etmesine karşın kesin bir tahlile ulaşmadı. Gözlenen farklılığın kuramsal modellerden mi, yoksa müşahedelerden mi kaynaklandığı hala tartışılıyor” dedi.
Yıldızları boyutlandırırken meydana gelen yanlışların niçinlerini açıklayan Doç. Dr. Orkun Özdarcan, “En mümkün tesir olarak öne sürülen fikir, Güneş lekeleri kavramı oluyor. kimi vakit Güneşin üzerinde manyetik alanın epey ağırlaştığı karanlık bölgeler ortaya çıkıyor ve bu bölgelerde vakit zaman ‘Güneş Patlamaları’ oluyor. Bu lekeler ve patlamaların Güneş üzere yıldızlarda epeyce yaygın olarak görüldüğünü biliyoruz. Yani Güneş ile birebir ölçülere sahip olan ya da biraz daha küçük olan yıldızlarda manyetik olarak patlamalar gözleniyor ve bizler de yüzeylerinde lekelerle birlikte rahatlıkla tahlil edebiliyoruz. Nihayetinde manyetik olarak ortaya çıkan lekeler, patlamamalar ve bunları oluşturan fizikî süreçler bir biçimde yıldızın boyutunu mu büyütüyor diye düşündürüyor. Lakin bu niyet çabucak hemen doğrulanamadı. Zira bu boyut büyümesini kimi yıldızlar gösterirken, kimileri ise göstermiyor ve tam olarak hesaplamaların öngördüğü üzere çıkıyor. Biz, projemizde bu kapsamda altı tane yıldız seçtik. Bu mevzuda ulusal ve memleketler arası alanda çalışan herkes güneş gibisi yıldızları gözlemleyerek bir data tabanı oluşturuyor lakin şu an eksikler mevcut. Zira, küçük yıldızlar sönük olduğundan onları gözlemleyerek teleskopla ölçümlerini yapmak, Güneş ve Güneşten daha büyük olanları gözlemlemekten epey daha güç. Günümüzde uydu dataları yaygın olarak kullanıldıkları için bu küçük kütleli yıldızları da artık nazaranbiliyor ve epey hassas bir biçimde ölçümlerini yapabiliyoruz” diye konuştu.
“Yıldızların yarıçaplarının farklı olup olmadığını tahlil etmeye çalışacağız”
Doç. Dr. Özdarcan, “Ölçümlerimizi uydu bilgilerinden de faydalanarak yapacağız. Bu yolla manyetik leke ve patlama gösteren yıldızların yarıçaplarının sahiden farklı olup olmadığını tahlil etmeye çalışacağız. Projemizde yapacağımız tahlillerde bu fark ortaya çıkarsa, sorunun kaynağının belirlenmesi için umut verici bir ipucu elde edilmiş olacak. Bundan daha sonra gelecek adım, literatürde tahlilleri bulunan öbür yıldızların da projemizde uyguladığımız yolla incelenmesi olacak. Bu karşılaştırmalar sonunda manyetik leke ve patlamalar gösteren yıldızların gözlenen boyutlarının kurumsal modellerin öngördüklerine nazaran daha büyük olup olmadığı konusu da açıklığa kavuşacak. Şayet gözlenen farklılığın manyetik leke ve patlamalarla bağlantılı olmadığı ortaya çıkarsa, sorunun öbür bir tahlilini bulmak gayesiyle kuramsal olarak bir tahlil önermeye çalışacağız. Güneş en düzgün bildiğimizi düşündüğümüz yıldız. Ondan yola çıkarak, başka yıldızları anlamaya çalışıyoruz. Lakin Güneş’i de ne kadar uygun tanıdığımızı ve bildiğimizi sorgulamamız gerekiyor. Baktığımızda boyutu, içerdiği husus ölçüsü ve uzaya yaydığı güç üzere ayrıntıları epey hassas olarak biliyoruz lakin ne yazık ki iç işleyişini direkt bakılırsamediğimiz için tam olarak bilmiyoruz. Örneğin Güneş’in iç bölgelerindeki sıcaklığı ölçmek için o bölgelere termometre batırıp ölçüm yapma talihimiz olmadığından, iç bölgelerin sıcaklığını fizik maddelerine dayalı formüller kullanarak kestirim ediyoruz. Bu kestirimler esnasında yapılacak kimi yanılgılı var iseyımlar, öteki yıldızların modellenmeleri esnasında beklenmedik uyumsuzluklara da yol açabilir” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Son senelerda Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’na (TÜBİTAK) en epeyce proje üreten ve projesi en hayli kabul bakılırsan üniversite olan Ege Üniversitesi (EÜ), yeni projelerle muvaffakiyetini sürdürmeye devam ediyor. EÜ Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Orkun Özdarcan’ın yürütücülüğünü yaptığı “Seçilmiş Küçük Kütleli Kepler Örten Çift Yıldızlarında Kütle – Yarıçap Uyumsuzluğu ve Kromosferik Aktivite ile Bağının İncelenmesi” başlıklı proje, TÜBİTAK “1002-A Süratli Dayanak Modülü Programı” kapsamında desteklenmeye uygun bulundu.
Başarılı akademisyen Doç. Dr. Orkun Özdarcan’ı tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemizde oluşturduğumuz bilim ve araştırma ekosisteminin olumlu yansımalarını almayı sürdürüyoruz. Değerli akademisyenlerimizin ürettiği projelerle, hem ulusal tıpkı vakitte memleketler arası arenada ismimizi duyurmaya devam ediyoruz. Bilhassa araştırma projelerimizle TÜBİTAK nezdindeki başarımızı her geçen gün katlayarak artırıyoruz. Ege Üniversitesi olarak, en epey proje üreten ve projesi TÜBİTAK tarafınca en epey kabul edilen üniversiteler içinde dorukta yer alıyoruz. Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Kısmı öğretim üyemiz Doç. Dr. Orkun Özdarcan’ın projesi TÜBİTAK ‘1002-A Süratli Dayanak Modülü Programı’ kapsamında desteklenmeye hak kazandı. Doç. Dr. Özdarcan’ı ve grubunu tebrik ediyor, muvaffakiyetlerinin devamını diliyorum” diye konuştu.
“Güneşi referans alarak oluşturduğumuz modeli öteki yıldızlara uyguluyoruz”
Proje hakkında bilgiler veren Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Orkun Özdarcan, “Bizler, Güneşten küçük olan yıldızları inceliyoruz. Yıldızları gözlemleyebiliyor, boyutlarını ve içerdikleri unsurları ölçebiliyoruz. Fakat bunları kuramsal modellerle de karşılaştırmamız gerekiyor. Güneş, bize model olarak en uygun yol gösteren kaynak. Zira en yakınımızdaki, kütlesi, gücü ve boyutu üzere ögeleri en uygun ölçebildiğimiz yıldız. Sorunlarda, referans yıldızımız Güneş’in kuramsal modelleri göz önüne alıyor ve bu modeller öbür yıldızlara da uyguluyoruz. Lakin, Güneş’e göre daha küçük yıldızlardan oluşan kimi yıldız sistemlerinde, yıldızların boyutlarının, Güneş’in rehber olarak alındığı modellerin öngördüğünden daha büyük olduğu ortaya çıkıyor. Örneğin, modelde ‘Güneşin yarı boyutuna sahiptir’ öngörüsü yapılırken, aslında yarısından daha büyük bir boyutta olduğunu görüyoruz. Bu farklılık, ölçüm kusur sonlarımızın üzerine çıktığından, bilimsel olarak araştırılması gereken rahatsız edici bir fark oluyor. Bu sorun üzerine yapılan araştırmalar uzun vakittir devam etmesine karşın kesin bir tahlile ulaşmadı. Gözlenen farklılığın kuramsal modellerden mi, yoksa müşahedelerden mi kaynaklandığı hala tartışılıyor” dedi.
Yıldızları boyutlandırırken meydana gelen yanlışların niçinlerini açıklayan Doç. Dr. Orkun Özdarcan, “En mümkün tesir olarak öne sürülen fikir, Güneş lekeleri kavramı oluyor. kimi vakit Güneşin üzerinde manyetik alanın epey ağırlaştığı karanlık bölgeler ortaya çıkıyor ve bu bölgelerde vakit zaman ‘Güneş Patlamaları’ oluyor. Bu lekeler ve patlamaların Güneş üzere yıldızlarda epeyce yaygın olarak görüldüğünü biliyoruz. Yani Güneş ile birebir ölçülere sahip olan ya da biraz daha küçük olan yıldızlarda manyetik olarak patlamalar gözleniyor ve bizler de yüzeylerinde lekelerle birlikte rahatlıkla tahlil edebiliyoruz. Nihayetinde manyetik olarak ortaya çıkan lekeler, patlamamalar ve bunları oluşturan fizikî süreçler bir biçimde yıldızın boyutunu mu büyütüyor diye düşündürüyor. Lakin bu niyet çabucak hemen doğrulanamadı. Zira bu boyut büyümesini kimi yıldızlar gösterirken, kimileri ise göstermiyor ve tam olarak hesaplamaların öngördüğü üzere çıkıyor. Biz, projemizde bu kapsamda altı tane yıldız seçtik. Bu mevzuda ulusal ve memleketler arası alanda çalışan herkes güneş gibisi yıldızları gözlemleyerek bir data tabanı oluşturuyor lakin şu an eksikler mevcut. Zira, küçük yıldızlar sönük olduğundan onları gözlemleyerek teleskopla ölçümlerini yapmak, Güneş ve Güneşten daha büyük olanları gözlemlemekten epey daha güç. Günümüzde uydu dataları yaygın olarak kullanıldıkları için bu küçük kütleli yıldızları da artık nazaranbiliyor ve epey hassas bir biçimde ölçümlerini yapabiliyoruz” diye konuştu.
“Yıldızların yarıçaplarının farklı olup olmadığını tahlil etmeye çalışacağız”
Doç. Dr. Özdarcan, “Ölçümlerimizi uydu bilgilerinden de faydalanarak yapacağız. Bu yolla manyetik leke ve patlama gösteren yıldızların yarıçaplarının sahiden farklı olup olmadığını tahlil etmeye çalışacağız. Projemizde yapacağımız tahlillerde bu fark ortaya çıkarsa, sorunun kaynağının belirlenmesi için umut verici bir ipucu elde edilmiş olacak. Bundan daha sonra gelecek adım, literatürde tahlilleri bulunan öbür yıldızların da projemizde uyguladığımız yolla incelenmesi olacak. Bu karşılaştırmalar sonunda manyetik leke ve patlamalar gösteren yıldızların gözlenen boyutlarının kurumsal modellerin öngördüklerine nazaran daha büyük olup olmadığı konusu da açıklığa kavuşacak. Şayet gözlenen farklılığın manyetik leke ve patlamalarla bağlantılı olmadığı ortaya çıkarsa, sorunun öbür bir tahlilini bulmak gayesiyle kuramsal olarak bir tahlil önermeye çalışacağız. Güneş en düzgün bildiğimizi düşündüğümüz yıldız. Ondan yola çıkarak, başka yıldızları anlamaya çalışıyoruz. Lakin Güneş’i de ne kadar uygun tanıdığımızı ve bildiğimizi sorgulamamız gerekiyor. Baktığımızda boyutu, içerdiği husus ölçüsü ve uzaya yaydığı güç üzere ayrıntıları epey hassas olarak biliyoruz lakin ne yazık ki iç işleyişini direkt bakılırsamediğimiz için tam olarak bilmiyoruz. Örneğin Güneş’in iç bölgelerindeki sıcaklığı ölçmek için o bölgelere termometre batırıp ölçüm yapma talihimiz olmadığından, iç bölgelerin sıcaklığını fizik maddelerine dayalı formüller kullanarak kestirim ediyoruz. Bu kestirimler esnasında yapılacak kimi yanılgılı var iseyımlar, öteki yıldızların modellenmeleri esnasında beklenmedik uyumsuzluklara da yol açabilir” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı